Historia kompleksu pocysterskiego

Klasztor Oliwski należy do najcenniejszych pod względem historycznym, artystycznym i naukowym zabytków stanowiących dziedzictwo I Rzeczypospolitej. Budynek jest bezcenny w zakresie zarówno walorów architektonicznych reprezentujących rzadki przykład cysterskiej architektury ceglanej, jak również w zakresie bardzo bogatego wyposażenia artystycznego krużganków.

Średniowieczne założenia klasztoru zakonu Cystersów wraz z zespołem Potoku Oliwskiego, znajduje się w układzie urbanistycznym starej Oliwy wpisanym do rejestru zabytków przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz uznanego za Pomnik Historii. Jest to najstarsza placówka klasztorna na Pomorzu Gdańskim istniejąca nieprzerwanie od 1188 do 1831 r., kiedy to na skutek pruskiej polityki kasacyjnej zakon cysterski został zlikwidowany.

W 1186 r. książę gdański Sambor I ufundował klasztor cysterski. Klasztor wraz z kościołem został zniszczony przez pożar w 1350 r. Odbudowa kościoła trwała 5 lat, nadając mu styl gotycki i aktualne rozmiary. Opactwo oliwskie ukształtowane w okresie XII-XVIII w. to unikat o wysokim walorze autentyczności. Jego podstawowy zrąb pochodzi ze średniowiecza, kiedy to powstał zachowany do dzisiaj układ przestrzenny charakterystyczny dla reguły cysterskiej.

Kompleks zabudowań klasztornych wybudowano na planie czworoboku z wewnętrznym kwadratowym wirydarzem, krużgankami łączącymi pomieszczenia przyziemia i dormitoriami na wyższych kondygnacjach. W najstarszym, wschodnim skrzydle znajduje się dwudzielna zakrystia. Kapitularz jest dwunawowy, trójprzęsłowy, nakryty sklepieniem krzyżowym, wspartym o dwie kolumny. W południowym skrzydle mieścił się wielki refektarz. Jego wnętrze jest dwunawowe, czteroprzęsłowe, nakryte sklepieniem gwiaździstym, wspartym na trzech kolumnach oraz wspornikach ozdobionych herbami urzędników kościelnych i państwowych z końca XVI w.

Zespół pocystersko-katedralny w Gdańsku-Oliwie został rozporządzeniem Prezydenta RP z 22 listopada 2017 r. uznany za Pomnik Historii. Jest to najstarsze na Pomorzu Gdańskim opactwo z fundacji namiestników gdańskich z ramienia Piastów. Starali się oni poprzez znaczącą fundację zdobyć niezależność polityczną i tytuł książęcy.

7 października 1587 r. król Zygmunt III Waza podpisał w oliwskim opactwie Pacta conventa, a w dniu 3 maja 1660 r. w Małym Refektarzu nastąpiło podpisanie traktatu między Rzeczpospolitą a Szwecją kończącego wieloletnie wojny, zwanego pokojem oliwskim. Tradycja upamiętniania tego wydarzenia trwa do dziś, a Sala Pokoju jest jednym z pomieszczeń przylegających do zachodniego krużganka. W Oliwie gościli wybitni polscy władcy m.in.: Przemysł II, Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt III Waza, Władysław IV i jego małżonka Ludwika Maria Gonzaga, Jan Kazimierz, August II i August III.

Część najstarsza zabudowań poklasztornych pochodzi z XIII wieku -skrzydło wschodnie. Po pożarze w roku 1350 zostały dobudowane skrzydła zachodnie i południowe oraz krużganki przyległe do katedry. Ponowne zniszczenia nastąpiły w 1433r. oraz 1577r. co przyczyniło się do kolejnych przebudowań. W roku 1831 nastąpiła kasata klasztoru, natomiast w latach 1957-58 dawny kompleks cysterski został zaadaptowany pod obecnie mieszczące się w nim Gdańskie Seminarium Duchowne

Jesienią 1983 roku rozpoczęto budowę nowego obiektu na potrzeby seminarium, który przedłuża skrzydło wschodnie. Ze względu na rosnąco liczbę alumnów niespełna 10 lat później rozpoczęto budowę kolejnego budynku od strony południowej. Budynek na planie prostokąta z ryzalitem od strony frontowej , z niskimi dobudowaniami od strony wschodniej i zachodniej

Zabytkowa część obiektu przed pandemią była dostępna w godzinach otwarcia dla nieograniczonej grupy odbiorców. Stanowi jedną z wzniejszych atrakcji Gdańska i corocznie przyciąga tłumy zwiedzających. Ponadto zabytek jest miejscem sprawowania kultu religijnego. W krużgankach klasztornych mają miejsce procesje i nabożeństwa.

Planowane działania remontowe zmierzają do zabezpieczenia substancji zabytku i jej adaptacji do celów muzealnych, aby umożliwić we właściwych warunkach ekspozycyjnych realizować zadania z zakresu podtrzymywania i rozpowszechniania polskiej tradycji narodowej i państwowej, a także dziejów Pomorza Gdańskiego.

 

Ogłoszenie o zamówieniu
Strona postępowania: gsd.ezamawiający.pl

Sprostowanie postępowania

Ogłoszenie o otwartym naborze na partnera